Cartagena de Indias. Atrakcje miasta Marqueza

To zuchwałość z mojej strony porywać się na opisanie cudu jakim jest Cartagena de Indias, bo to zadanie przerosło samego Marqueza. Czasami fotografie pokazują ładniejszą rzeczywistość, tym razem coś się wymknęło, jakiś czar nie do uchwycenia. Brakuje zapachu owoców, dzwoneczków lodziarza, muzyki i handlarzy sombrero. Cartagena nie poddaje się banalnym opisom.

Kiedy noblista Gabriel Garcia Marquez pokazał znajomemu Hiszpanowi Stare Miasto, usłyszał, że jest tylko marnym notariuszem, dlatego i moje próby pokazania atrakcji Cartageny de Indias będą niedoskonałe.

Cartagena de Indias jest na szczycie mojej  listy najpiękniejszych miast kolonialnych. Krążyliśmy od rana do wieczora po uliczkach, zaglądając do każdej intrygującej bramy i odkrywając rzeczy które przenosiły w świat kultury prekolumbijskiej, piratów i kolorowych sukni Palenqueras.

Convento de la Popa. Cartagena de Indias

Klasztor znajduje się na najwyższym wzgórzu w Cartagenie. Oprócz pięknych widoków na miasto posiada urocze krużganki, kaplicę i muzeum. Legenda głosi, że pewnemu mnichowi przyśniła się Maryja i zażądała, żeby zbudował klasztor.

Kiedy przybył na wzgórze, zastał sanktuarium ku czci kozła. Mnich zastąpił kozła figurką Dziewicy de la Candelaria, czyli Gromnicznej.

Oglądałam fotorelację z wizyty Jana Pawła II, jak z powagą koronował figurkę. W mieście jest wiele pamiątek tego wydarzenia, a nawet  ogromny pomnik papieża. Dzięki temu łatwo wytłumaczyć Kolumbijczykom skąd pochodzimy: papa i Lewandowski. 

Dzisiejsza Kolumbia była kiedyś zamieszkana przez wiele prekolumbijskich szczepów indiańskich, tj. Muisca, Quimbaya, Tayrona, które zostawiły po sobie wspaniałą spuściznę.

Znajduje się tu największa na świecie kopalnia szmaragdów. Tutaj narodziła się legenda o El Dorado. 

Kultura Zenú

Już 200 lat przed naszą erą, w delcie utworzonej przez 4 rzeki, istniała kultura Zenú (Sinú). 

Budowali kanały, dzięki którym unikali powodzi w porach deszczowych i zatrzymywali rezerwy na suche czasy. Mieli sposoby na dostarczenie wody do wszystkich domów. Z wykopanej ziemi budowali tarasy, na których mieszkali. To jedno z najważniejszych osiągnięć w prekolumbijskiej Ameryce.

Kanały widziane z góry przypominają wzór wiklinowy, taki sam jak na sieciach rybackich, tkaninach, ceramice i wyrobach ze złota. W Muzeum Złota w Bogocie można podziwiać misternie wykonane zwierzęta, ozdoby, biżuterię.

  W kulturze Zenú szczególne miejsce zajmowały kobiety. Były one traktowane ze szczególnym szacunkiem jako uosobienia płodności i mądrości. Nawet w chwili najazdu plemionami rządziła kobieta.

Ich świat runął wraz z pojawieniem się pierwszych Europejczyków. Złoto, które grzebano ze zmarłymi zwabiło hiszpańskich najeźdźców, którzy plądrowali groby i przetapiali kunsztowne złote przedmioty.

Wieczorem wszyscy pędzą podziwiać zachód słońca,  dopiero teraz widać jaki mur jest potężny. Jest jeszcze dominująca nad miastem twierdza San Felipe de Barajas. 

Konkwista

W 1533 r. Konkwistador Pedro de Heredía założył ufortyfikowaną placówkę.  Miasto  nazwali Cartageną, na pamiątkę jednego ze swoich śródziemnomorskich portów, który z kolei swą nazwę zawdzięcza starożytnej Kartaginie.

Dla odróżnienia od starszych imienniczek nową Cartagenę nazwano Cartagena de Indias, czyli: Cartagena z Indii.

 200 hiszpańskich osadników  początkowo mieszkało w domach zbudowanych ze słomy i błota. Miasto rozwijało się  szybko, zasilane złotem zrabowanym z grobowców Indian Zenu.  W XVII wieku w Cartagenie był skarbiec złota, srebra z Peru, szmaragdów i innych skarbów, które Hiszpanie ukradli gdzie indziej.

Od początku swojej historii Cartagena była głównym portem, do którego przypływały statki z afrykańskimi niewolnikami.  Rosnące bogactwo mieszkańców czyniło z niego atrakcyjny cel dla piratów i korsarzy. Przez kilka stuleci Cartagena była wielokrotnie niszczona i odbudowywana.

Korsarz Francis Drake

W 1585 roku słynny angielski korsarz Francis Drake, zaatakował miasto flotą 23 okrętów i siłą 2500 żołnierzy. Anglicy okupowali Cartagenę przez dwa miesiące aż otrzymali potężny okup.

Żeby ochronić miasto,  hiszpański król Filip II zlecił  budowę muru obronnego w 1586 roku. Mur ten jest jednym z najbardziej kompletnych i najlepiej zachowanych na świecie,  został uznany przez UNESCO za zabytek światowego dziedzictwa. Obecnie ma około 11 kilometrów długości. 

W Cartagenie de Indias od 1610 roku działała hiszpańska Inkwizycja, która rzuciła oskarżenia na 767 osób i spaliła kilka na stosie. W Pałacu Inkwizycji  ukończonym w 1770 roku można zobaczyć narzędzia tortur.  

Kiedy Kolumbia odzyskała niepodległość od Hiszpanii dzięki Simonowi Bolivar, Inkwizytorzy zostali wyrzuceni z miasta. 

Puerta del Reloj i Plaza de los Coches

Za Bramą Zegarową znajduje się Plaza de los Coches, gdzie w przeszłości funkcjonował targ niewolników. Dziś stoi tu pomnik założyciela Cartageny, konkwistadora Pedra de Heredii.

Kolumbia szczyci się zniesieniem niewolnictwa w 1851 roku, 14 lat przed jej zniesieniem w Stanach Zjednoczonych. 

Książki Gabo – Cartagena de Indias – atrakcje

Wewnątrz Bramy Zegarowej można kupić pierwsze wydania książek Gabriela Garcii Marqueza, którego pieszczotliwie nazywali „Gabo”.  To ważne miejsce dla niego,  ponieważ stąd zobaczył świat, który zaważył na całej jego twórczości. 

Przybył do Cartageny z  Bogoty w 1948 roku, po politycznych zamieszkach.  W wyniku pożaru stracił cały swój majątek, łącznie z maszyną do pisania, miał tylko jedną przysłowiową koszulę na plecach. Powiedział kiedyś w wywiadzie:

„Wszystkie moje książki zawierają w sobie luźne nici Cartageny.

A z czasem, kiedy muszę przywoływać wspomnienia, zawsze przywołuję incydent z Cartageny, miejsca w Cartagenie, postaci w Cartagenie.”

„Miłość w czasach zarazy” – Gabriel Garcia Marquez

To historia miłości Florentino Arizy do Ferminy Dazy. Młodzi zostali rozdzieleni, ponieważ poeta nie był dobrą partia. Fermina wyszła za mąż z rozsądku, a Florentino czekał na nią 51 lat, 9 miesięcy i 4 dni.

W 2007 roku został nakręcony film „Love in the Time of Cholera” z Javierem Bardem (Kochając Pabla, nienawidząc Escobara).  Niektóre sceny powstały w Cartagena de Indias, atrakcje zwalają z nóg na każdym kroku.

Cartagena de Indias. Plaza Iglesia de San Pedro Claver

Pedro Claver

Klasztor i plac został  nazwany imieniem hiszpańskiego mnicha, Pedro Clavera (1580-1654), który mieszkał i umarł w Cartagenie. Nazywany „Apostołem Czarnych” lub „Niewolnikiem Niewolników” mnich,  spędził  życie służąc ludziom przywiezionym z Afryki. 

Palenqueras- kolorowe kobiety na ulicach

Pierwszym niezwykłym widokiem na Starym Mieście Cartageny, są czarne kobiety, ubrane w krzykliwie kolorowe sukienki. Sprzedają owoce i proponując wspólne zdjęcie.

Rozkładają spódnice, uśmiechają się i wkładają kosz z owocami na głowę. Opłata jest symboliczna, a każdy chce mieć taką pamiątkę. Ich historia jest bardzo ciekawa i wzruszająca. Od niewolnic po ikony Kolumbii.

Palenque, tak nazywały się osady zbiegłych niewolników, którzy w czasach kolonialnych uciekali na niedostępne bagna. Najsłynniejsza z nich Palenque San Basilio znajduje się 50 kilometrów od Cartageny.

Byli tak zdeterminowani, że wynegocjowali sobie wolność już w 1691 r. Dekret królewski ustanowił wioskę jako wolny obszar. Dzięki temu mieszkańcy byli pierwszymi wolnymi Afrykanami w obu Amerykach.

Kobiety z Palenque zbierały owoce i wędrowały z ręcznie plecionymi koszami na głowie, żeby je sprzedać w Cartagenie. 

Rower-sklepik, jakich wiele na ulicach Cartageny, można kupić kolorowe opaski na głowę, sukienki. Obok chłopaki rapują, wyłapuję nazwisko Escobara. 

Plaza de Bolivar – pierwsza noc Marqueza

Jak wspomniałam na początku – Marquez, student prawa z Bogoty – przyjechał do Cartageny w 1948 roku. Nie miał nic, ponieważ cały dobytek stracił w pożarze. Zatrzymał się na tym uroczym placu, również dlatego, że Simon Bolivar był jego bohaterem.

W kieszeni miał tylko 4 pesos, dlatego spędził noc na ławeczce. Przyszły noblista wylądował za to w areszcie.

Simon Bolivar urodzony w 1783 roku jest bohaterem dla milionów mieszkańców Ameryki Środkowej i Południowej.

Prawie w każdym większym mieście Kolumbii, Wenezueli, Ekwadorze i Peru znajdują się jego posągi. Zawdzięczają mu wolność. Po krwawej kampanii udało się uzyskać nieodległość od Hiszpanii.

„O miłości i innych demonach”

Gabriel Garcia Marquez pod koniec lat czterdziestych XX wieku był dziennikarzem w „El Universal”. Kiedy postanowiono otworzyć pięciogwiazdkowy hotel w dawnym klasztorze Klarysek, odkryto starą kryptę klasztorną. Gabo dostał za zadanie zbadanie sprawy osobliwej historii. 

Płyta nagrobna rozpadła się już po pierwszym uderzeniu oskarda i z niszy spłynęła kaskada żywych, intensywnie miedzianych włosów.

Z pomocą robotników szef robót chciał wydobyć resztę włosów, ale im mocniej za nie ciągnęli, tym więcej ich przybywało, aż pojawiły się ostatnie pasma, ciągle przyrośnięte do dziewczęcej czaszki.

W samej niszy, poza leżącymi luźno drobnymi kosteczkami, nie było już nic więcej, a na nagrobku startym przez saletrę można było odczytać jedynie imiona: Sierva Maria de Todos los Ángeles.

Po rozłożeniu wspaniałych włosów na podłodze i wymierzeniu ich okazało się, że mają dwadzieścia dwa metry i jedenaście centymetrów długości.

Szef robót, jakby nigdy nic, wyjaśnił mi, że po śmierci włosy ludzkie nadal rosną mniej więcej centymetr miesięcznie, dla niego więc dwadzieścia dwa metry były, jak na dwieście lat, całkiem przyzwoitą średnią.

Dla mnie jednak nie było to aż takie proste i oczywiste, bo kiedy byłem dzieckiem, babcia opowiadała mi legendę o małej, dwunastoletniej markizie,

której włosy ciągnęły się za nią niczym tren panny młodej i która, ugryziona przez psa zmarła na wściekliznę, a wsławiwszy się po śmierci wieloma cudami, czczona była w karaibskich osadach.

Grób ten mógł do niej właśnie należeć – to była moja sensacyjna wiadomość owego dnia i zaczątek tej książki.

Hotel Santa Clara. Cartagena de Indias

Powieść ukazała się na rok przed otwarciem hotelu w 1995 roku, a krypta, w której znaleziono ciało dziewczyny, wciąż jest dostępna przez szklaną bramę w barze El Coro w Santa Clara. Poznajemy miłego grajka. 

Zaglądamy z ciekawością do środka, w gąszczu rosną orchidee, widzimy papaje na drzewie, jest pięknie. Wiele budynków w Kolumbii po przekroczeniu bramy otwiera się na patio z niezwykłą dla nas roślinnością. 

Zbliżamy się do domu Marqueza, kupił go w latach 80-tych. Na muralu cytat z „Kroniki zapowiedzianej śmierci”.

Nie ma smutniejszego miejsca na świecie niż puste łóżko 

Policjant podpowiada skąd możemy zobaczyć dom, po drugiej stronie jest nadmorska promenada. Ze względów politycznych, Marquez przeniósł się do Europy w 1955 roku, a później osiadł w Mexico City. Jednak do końca swojego życia tu wracał.

„Sto lat samotności”

Krążyliśmy bez celu, kierując się najbardziej zachwycającymi kolorami. Zajrzałam do bramy i mowę mi odjęło na widok ściany zbudowanej z książek.

Nawet nie próbuję zgadnąć ile ich jest na wysokości około 4 metrów. Uważa się, że tylko Biblia sprzedała się  w większej ilości egzemplarzy w języku hiszpańskim niż „Sto lat samotności” Marqueza.

Kocham książki i taki pomnik na cześć wielkiego dzieła naprawdę mnie wzruszył. Kiedy  Marquez zmarł w 2014, prezydent Kolumbii ogłosił trzy dni żałoby.

„Cien años de soledad”

„Sto lat samotności” zostało po raz pierwszy opublikowane w Buenos Aires w 1967 r. w nakładzie 8000 egzemplarzy. Do dnia dzisiejszego sprzedano ponad 50 milionów egzemplarzy tej książki i przetłumaczono ją na 35 języków.

Marquez otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury w 1982 roku za powieści i opowiadania, w których fantazja i realizm łączą się w złożony świat poezji, odzwierciedlającej życie i konflikty całego kontynentu.

Sombrero vueltiao

Ten kapelusz jest typowym przykładem współczesnej sztuki Zenu. Podróbki i tańsze wersje sprzedawane są na każdym kroku. Te najcenniejsze mogą kosztować ponad 100 dolarów.

Na karaibskim wybrzeżu rośnie trzcina (Cana Flecha), której włókno jest surowcem do tworzenia rękodzieła. Centralna żyła rośliny jest zeskrobywana, suszona, dzielona na kilka części a następnie gotowana. Im cieńsze włókno, tym lepsza jakość nitek, z których będzie się ręcznie wyplatać bransoletki, kolczyki, pierścienie. torebki i sombrera.

Włókna są gotowane z barwnikiem, czasami kilka razy, żeby otrzymać pożądany odcień.
Sombrero powstaje z ręcznie wyplecionych pasków, które potem się zszywa. Każdy pasek posiada symbolikę danej społeczności.

W sklepach z pamiątkami nie można oderwać oczu od pięknych waz, figurek i innych dekoracji. 

Drewniane przedmioty są dekorowane włóknami pszenicy. Po żniwach zbiera się suche pozostałości ze ścierniska i spłaszcza za pomocą kamienia. Potem barwi i przykleja do bibuły. Efekt jest niesamowity. 

Rozmawiajcie ze sobą

„No tenemos wi-fi, hablen entre ustadas”. Nie ma wi-fi, rozmawiajcie ze sobą.

Taki napis wisi nad stolikiem, a jego przesłanie działa. Niespodzianka goniła niespodziankę, za każdym rogiem czekało coś zaskakującego, będące samo w sobie wydarzeniem dnia. 

Przeniesienie się z ulicy w Cartagenie do Argentyny było proste, wystarczyło ulec czarowi i wejść do środka. Słuchaliśmy muzyki i odkrywaliśmy argentyńskich artystów.

La Gorda Gertrudis. Cartagena de Indias

Gruba Gertruda na  Plaza Santo Domingo, to jeden z najpopularniejszych punktów Starego Miasta. Posąg jest autorstwa Ferdynando Botero. Świecące, wypolerowane pośladki świadczą o tym, że ludzie chcą być szczęśliwi, wierzą też, że dotykanie piersi Gertrudy zapewni im wieczną miłość. 

Fernando Botero to ceniony na całym świecie kolumbijski artysta malarz i rzeźbiarz.  Jego postaci wyróżniają się  obfitymi kształtami, np. okrąglutka „Mona Lisa”.  Więcej w relacji z muzeum w Bogocie.

Botero przekazał na rzecz Museo Botero w Bogocie. Zobaczyliśmy 123 prace i 85 rzeźb z prywatnej kolekcji. Są tam płótna Chagalla, Picassa i francuskich impresjonistów. Niesamowite dzieła zebrane w pięknym miejscu i wystawione za darmo! Taki był warunek artysty, który chciał żeby sztuka była dostępna dla każdego. 

Nikomu nie przeszkadza nagość obfitych kształtów niemal u progu najstarszego kościoła w Cartagenie. 

Indianie Arhuaco

Pijąc mocną, kolumbijską kawę na placu z damą Botero, zobaczyłam całą rodzinę przybyszy z innego wymiaru. Z wielkim żalem zrezygnowaliśmy z wyprawy do Sierra Nevada de Santa Marta, unikalnej góry w Andach liczącej 5 tys. metrów. Tam żyją spokrewnione plemiona Arhuaco, Wiwa, Kogi i Kankuamo. A teraz mogłam zobaczyć ich przedstawicieli na zywo.

Kiedy przybyli hiszpańscy zdobywcy, Arhuaco zdecydowali się zamieszkać w tym odległym i trudnym do zdobycia miejscu, mając nadzieję, że będą mogli żyć w spokoju. Ale Hiszpanie dowiedzieli się, że Taironowie – przodkowie dzisiejszych Indian z prowincji Sierra – ofiarowywali olbrzymie złote rzeźby swoim zmarłym, dlatego splądrowali ich groby.

Arhuaco wyróżniają się białymi i stożkowatymi nakryciami głowy. Torby które sprzedaje ten chłopiec, nazywają się mochilas.

Są wykonane z konopi albo agawy.

Przed ślubem kobiety wyplatają dwie torby, jako symbol miłości. Są symbolem kulturowym Kolumbii i można je zobaczyć w całym kraju.

 W 1916 roku Indianie poprosili rząd o dostęp do edukacji, ale zamiast nauczycieli wysłano im Kapucynów. Bracia zabronili dzieciom poznawania kultury, oddawali je do sierocińców  i zmuszali do ciężkiej pracy. 

Wierzenia Arhuaco

Indianie uważają swoją górę za serce świata. Jest otoczona niewidzialną „czarną linią” (línea negra), a siebie za Starszych Braci Świata. (hermanos mayores).

• Wierzą, że posiadają mądrość, za pomocą której mogą utrzymać równowagę świata.

• Klęski żywiołowe są przyczyną nieudolności ludzi, którzy nie potrafią utrzymać wszystkiego w harmonii.

• Równowagę osiągają  składając ofiary świętym miejscom, bo trzeba oddać to, co zostało zabrane.

• Przywódcy duchowi nazywani są Mamos, to oni poprzez medytacje, pieśni i rytualne obrzędy utrzymują naturalny porządek świata.

• Zaczynają naukę w młodym wieku i szkolą się przez kilkanaście lat wysoko w górach. Dużą rolę w ceremoniałach odgrywają liście koki.

Kiedy idziesz wykopać swoje pola, lub zrobić garnek z gliny, zakłócasz równowagę rzeczy.

Kiedy chodzisz, poruszasz powietrzem, wdychając je i wydychając. Dlatego musisz dokonywać płatności

Arhuaco

W latach 70-tych ogromny boom na marihuanę przyciągnął tysiące ludzi, którzy chcieli wyhodować  zioło na żyznych zboczach Sierra. W latach 80. XX wieku stopniowo zastąpiono je handlem kokainą, a jeszcze więcej lasów Sierra zostało wyciętych na  pola dla uprawy koki.

Firmy wydobywcze przez kilka dziesięcioleci dążyły do ​​uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności na tym obszarze, ponieważ jest bardzo bogaty w cenne minerały. Niektórym udało się już uzyskać pozwolenia na ich wydobycie. Zabawny widok, bo chłopcy byli tak zapatrzeni w telefony, że podchodziłam bliżej coraz bezczelniej.

Odlotowe restauracje w Cartagena de Indias

Wszystkie restauracje miały w sobie coś niesamowitego, ale to miejsce wprawiło nas w osłupienie. Istnieje już 10 lat, przy barze są zawieszone niezliczone tabliczki, tarcze i mundury z czasów ZSRR.

Wnętrze jest stylizacją na radziecką łódź podwodną. Zamówiliśmy kolumbijskie piwo „negro” i popisywaliśmy się przed sobą, kto zapamiętał więcej rosyjskich pieśni i wierszy patriotycznych.

Pechuga de pollo – Filet z kurczaka

A do tego ryż kokosowy i warzywa. Pewnego razu dziewczyna  łapiąc się najpierw za obfita pierś a potem za pośladek, zapytała którą część pollo (pojo) sobie życzę. Peczuga wygrywa, już nie ma filetów w naszym słowniku.

Owoce w Kolumbii

Stęskniliśmy się za granadillami ( te pesteczki w otwartym owocu). Jest dużo słodsza i smaczniejsza niż majakuja. Po lewej nispero – albo sapote – bardzo słodki i miękki owoc. Po prawej jego fioletowy i pyszny krewniak. 

Tyle wrażeń, wpatrywania się i wsłuchiwania, a tu jeszcze piękne dziewczyny na schodach katedry bardzo chętnie pozują. Zaciekawieni obserwowaliśmy co się wydarzy.

Okazało się, że to część tradycji weselnych. Kiedy młoda para wychodziła z kościoła, ubrani na biało mężczyźni zaczęli walić rytmicznie w bębenki, a dziewczyny wirować machając spódnicami.

Wszyscy goście zapalili gigantyczne zimne ognie, pan młody tulił swoją zonę i wyglądał na nieziemsko szczęśliwego. Pojawiło się tylu obserwatorów, że nie było szans na zrobienie filmu. 

Dwa i pól dnia w Cartagena de Indias, plus dzień  po objechaniu Kolumbii, były kopalnią wiedzy o mieście i kraju  Co jeszcze by się odsłoniło, gdybyśmy wędrowali dłużej po uliczkach Cartageny?

 Dziękuję, czekam na komentarze i pozdrawiam wszystkich odwiedzających. Zajrzyjcie do wpisu o Bogocie, a także przepięknego miasta Antigua w Gwatemali.

Zapraszam do obserwowania.

• WordPress
• Facebook
• Instagram